«Tανγκό μες στον καθρέφτη» – Βαμβουνάκη Μάρω

Ένα απόγευμα σαν το σημερινό, λίγο μελαγχολικό αλλά και καθησυχαστικό, με διάθεση για ξεφύλλισμα σε αλλοτινά διαβάσματα, σαν ένα ταξίδι στο παρελθόν, ξεχώρισα αυτό το βιβλίο. Κάποια αποσπάσματα γνώριμα από παλιά ξαναπαίρνουν τη θέση που τους πρέπει.

Και τα αντιγράφω στο blog μου για δυο μόνο λόγους: "για να τα θυμάμαι, να τα έχω κοντά μου όταν χάνω την εμπιστοσύνη μου και μικραίνω" και "γιατί τα θέλω να τα βλέπω μπροστά μου τις μαύρες, άπιστες ώρες που τα
ξεχνώ και πνίγομαι στις φουρτουνιασμένες θάλασσες της ασάφειας"…
 
Με όλο μου το σεβασμό στη γραφή της Βαμβουνάκη.

………….

Τετάρτη, 4 Απριλίου

Ένας δεσμός δεν τελειώνει ποτέ. Έτσι και κάποτε συναντήθηκες, βρέθηκες με κάποιον, βρέθηκες πια για πάντα.
Ο χωρισμός δεν σημαίνει τέλος, σημαίνει γύρισμα σελίδας, σημαίνει μεταμόρφωση ή σημαίνει πως: ξέρεις, δεν μπορώ πια να σε καταλάβω και πρέπει να φύγω. Πρέπει να πάω τόσο μακριά που να σε κατανοήσω.
Οι εποχές των χωρισμών είναι πολύ σκληρές και άρρωστες. Κάνουν πυρετό, πονούν, αγριεύουν. Ποτέ ο άλλος δεν σου είναι πιο ξένος όσο την εποχή που χωρίζετε. Ξένος, άγνωστος, εχθρικός, αισθάνεσαι βάναυσα να σε προδίδει.
Τις ώρες και της πιο μικρής απώλειας οι άνθρωποι κακιώνουν. Γίνονται μνησίκακοι, εκδικητικοί, φτηνοί και ωμοί. Γίνονται χειρότεροι και κατώτεροι απ’ τον εαυτό τους. Είναι που έχουμε την κακιά συνήθεια να πιστεύουμε πως οι άλλοι, διαρκώς, μας χρωστούνε διάφορα. Τα περισσότερα απ’ τα χιλιάδες παράπονά μας που μας φθείρουν αυτή η συνήθεια τα προκαλεί.
Όταν παραπονιόμαστε δείχνουμε άχαροι και ντροπιασμένοι. Η ντροπή μας εξασθενίζει τόσο που αντί να συμμαζευόμαστε, αντί να συνερχόμαστε, εύκολα γλιστράμε στην κατηφόρα της εξαθλίωσης με την ηδονή της αυτοκαταστροφής.
Τελικά ποτέ δεν χώρισα με τους άντρες που χώρισα.
Πάντα ζούμε, κάπως, μαζί. Μπορεί και περισσότερο μονιασμένοι, περισσότερο τρυφεροί και συμπονετικοί μεταξύ μας.
Πάντα τους σέρνω μαζί μου, τους κοιτώ, τους χαϊδολογώ, τους λέω αστεία. Τους ρωτώ και νομίζω πως μου απαντούνε. Έρχονται στον ύπνο μου, στου ονείρου το χλιαρό κουκούλι και μου κάνουνε νοήματα.
Συνεννοούμαστε! Τώρα συνεννοούμαστε καλύτερα απ’ τον καιρό που είμασταν κοντά.
Φτάσαμε στο χωρισμό γιατί φτάσαμε σε αδιέξοδο.
Όμως το αδιέξοδο είναι ένα μυστικό σημείο στο τοπίο της ιστορίας μας που λειτουργεί μαγικά. Στέκεσαι μπροστά τους, αδειάζεις, ακινητοποιείσαι. Στρέφεσαι απελπισμένος και κάνεις πίσω, κάνεις επιτέλους τη σωστή κίνηση: προς τα μέσα σου.
Εκεί, μέσα σου είναι πια η έξοδος κι οι συναντήσεις οι αληθινές, η εύγλωττη σιωπή, οι ζωντανές μνήμες. Εκεί είναι πια η συνεννόηση κι η κατανόηση, η συναίνεση και η παραδοχή.
Γι’ αυτό το λέω πως κάθε άνθρωπος που κάποτε ήρθε κοντά μας και μας τράβηξε, ζει μέσα μας για πάντα. Ωριμάζοντας μέχρι την εικόνα του την αληθινή. Και βηματίζοντας μέχρι τη θέση που του αξίζει.

Παρασκευή βράδυ, 6 Απριλίου

Μπορώ να στερηθώ το φαγητό, μπορώ να σκοτωθώ στη δουλειά επί ώρες, επί μέρες, μπορώ να περπατήσω χιλιόμετρα, την αϋπνία όμως δεν την μπορώ. Μ’ εκμηδενίζει, μ’ αρρωσταίνει, μου ζαλίζει τη συνείδηση, γι’ αυτό την τρέμω.
[….] Άμα είσαι ήρεμος τον νικάς τον ύπνο σου, διάβαζα σ’ ένα κείμενο θρησκευτικό. Μπορείς να κοιμάσαι όποτε θες και μπορείς να ξυπνάς όποτε θες. Το παραδέχομαι, όμως ποιός είναι ήρεμος μόνο και μόνο γιατί αποφασίζει να είναι; Οι πάντες σε συμβουλεύουν εύκολα: Να είσαι ήρεμος, διώξε το άγχος, μείνε ήσυχος και γαλήνιος. Ήρεμη είμαι εγώ μονάχα όταν είμαι ικανοποιημένη, το ‘χεις απλό αυτό; Μια μυστική, υπερευαίσθητη ζυγαριά στέκει στα βάθη μου και μετράει την ικανοποίησή μου χωρίς να δίνει σημασία καμιά σε όσα εγώ δηλώνω στον εαυτό μου και στους άλλους. Κανείς δεν μπορεί να επιβάλλει στην καρδιά τις αξιώσεις της.
Χθες βράδυ κακοκοιμήθηκα. Σήμερα το πρωί φεύγοντας απ’ το σπίτι, σκόνταψα πάνω σ’ ένα παραπεταμένο τενεκέ έξω από ένα γιαπί και χτύπησα στο βαθούλωμα ανάμεσα στη φτέρνα και τον αστράγαλο.
Διπλώθηκα στα δυο απ’ τον πόνο. Όλα πάνε ρολόι δηλαδή. Κάθε φορά που με χτυπά ένας δυνατός πόνος, κάνω σκέψεις δειλές που με κουρελιάζουνε. Τον πόνο το σωματικό δεν τον αντέχω με τίποτα. Ευτυχώς που ζω σε μιαν εποχή αντιηρωική γιατί αν χρειαζόταν να πάρω μέρος σε αντίσταση, να μεταφέρω μυστικά έγγραφα, να κρύψω συμμάχους και να διαφυλάξω πληροφορίες, όλα θα τα ξερνούσα με την πρώη, και μόνο με την απειλή πως θα με πονέσουνε.
Θαυμάζω άπειρα τους ήρωες, τους αλύγιστους, τους ανθεκτικούς. Είναι ίσως και τα μόνο πρόσωπα σε βιβλία και σε ταινίες που δεν καταφέρνω ποτέ να ταυτιστώ μαζί τους.
Θυμάμαι τη συνέντευξη που πήρε προς το τέλος της δικτατορίας η Φαλάτσι απ’ τον Αλέκο Παναγούλη. Να τον ρωτάει αν ήταν πάντα του έτσι γενναίος στον πόνο ώστε να υπομείνει ακατάβλητος τέτοια βασανιστήρια στη φυλακή του. Εκείνος απάντησε πως πριν του συμβούν αυτά τον έτρεμε τον πόνο. Πως όταν είχε να πάει στον οδοντίατρο έκανε πολλούς γύρους στο τετράγωνο πριν αποφασίσει να μπει μέσα.
Να λοιπόν που μπορεί και να συμβαίνει, κάποτε, ένα ξαφνικό κλικ που να μεταμορφώνει τον ανθρωπάκο σε ήρωα. Που να σε μεταμορφώνει. Ακόμα κι εμένα να μεταμορφώσει σε ηρωίδα…
Αυτό είναι για να γελάσουμε τούτη την άχαρη μέρα!
Περπατώ ξεχαρβαλωμένη και βαριά σαν φορτωμένη πλήθος χρόνους και εικόνες, επιθυμίες κι ευαισθησίες που αναβρύζουν από το αντίθετό τους. Ποιά είμαι εγώ; αναρωτιέμαι. Από πού έρχομαι και πού πάω; Αδυνατώ να διακρίνω την αρχή μου όπως αδυνατώ και να προβλέψω το τέλος μου.
Μαζί μου περπατούν τα παιδιά που υπήρξα, οι ηλικίες που έζησα, τα ρούχα που φόρεσα, που πάλιωσαν και πέταξα, τα μυθιστορήματα που διάβασα, αποσπάσματα διαλόγων που έκανα, αλλόκοτα αντιφατικές γνώμες που υποστήριξα ανάλογα με ποιον είχα να κάνω κι από ποια ανάγκη δυναστευόμουνα.
Αν τότε, στη σκακιέρα της ζωής μου προτιμούσα εκείνη την κίνηση αντί για τούτη, πού θα βρισκόμουνα τώρα; Μήπως όμως αληθεύει πως όποια κίνηση κι αν έκανα, όποιον δρόμο κι αν επέλεγα, θα ήμουν πάλι εγώ, εδώ;

Δευτέρα, 9 Απριλίου

Δεν έχουμε λόγους να νιώθουμε άσχημα.
Δεν έχουμε λόγους να πιπιλίζουμε κακές σκέψεις στο μυαλό μας, να τρωγόμαστε, να θλιβόμαστε, να παραπονιόμαστε. Όλα μας τα βάσανα μες στο μυαλό μας γεννιούνται και πεθαίνουν κι οι περισσότεροι φόβοι μας, όταν φτάνει η πραγματικότητα, αποδεικνύονται άστοχοι. Τα πράγματα, όταν έρθει η ώρα τους, σχεδόν ποτέ δεν είναι ούτε όσο καλά τα ονειρευόμασταν ούτε όσο κακά τα φοβόμασταν.
Δεν προβλέπεται το μέλλον και μη φθείρεσαι με συνεχή προγνωστικά. Οι πολλές υποθέσεις, οι εικασίες, οι προβλέψεις είναι χτικιό. Κάνε αυτό που έχεις να κάνεις τώρα απλά και τίμια κι όλα τ’ άλλα θα ‘ρθουν να σε βρουν μόνα τους ανάλογα με το πόσο απλά και τίμια το κανες τούτο που έπρεπε τώρα. Η σκέψη πηδάει ανόητα άλματα τιναγμένη από φοβίες και βρίσκεται πέρα, πιο πέρα από κει που θα πατήσει η πραγματικότητα.

Η ζωή η ίδια, η τωρινή ζωή, είναι πάντα πλούσια, δίκαιη κι εκπληκτική, μόνο που κι εσύ πρέπει να είσαι πλούσιος, δίκαιος κι εκπληκτικός για να το πάρεις μυρουδιά.
Η μιζέρια, η καχυποψία κι η ανία είναι η δικιά μας κόλαση που μας χαυνώνει και δεν τολμάμε να εγκαταλείψουμε μια και τη μάθαμε καλά. Τσιγγουνευόμαστε να ρισκάρουμε οτιδήποτε αποκτήσαμε. Αποταμιεύουμε ακόμα και την κακομοιριά μας. Μια κακιά συνήθεια που μας σιγοτρώει συχνά καταντάει ηδονικότερη απ’ την αλλαγή που υπόσχεται λύτρωση.

Η δειλία κι η τόλμη! Ζαρωμένοι στον καναπέ μας άπληστα παρακολουθούμε τολμηρές σκηνές, ηδονοβλεψίες της ζωής και μαραινόμαστε ψευτοϊκανοποιημένοι. Ο καιρός περνά κι εμείς ξεθωριάζουμε σα μολυβένια σημείωση πίσω από παλιά μας φωτογραφία που δεν μας μοιάζει πια.
"Είναι μεγάλη αμαρτία να ‘ναι κανείς δυστυχισμένος" έλεγε ο άγιος Φραγκίσκος κι εγώ τα γράφω αυτά γιατί τα θέλω να τα βλέπω μπροστά μου τις μαύρες, άπιστες ώρες που τα ξεχνώ και πνίγομαι στις φουρτουνιασμένες θάλασσες της ασάφειας. Κι ο πόνος; Κι ο πόνος που τόση σημασία του δίνουν οι θρησκείες και τα τραγούδια;

Ο πόνος ο αληθινός δεν είναι δυστυχία. Είναι καλός ο πόνος, είναι φιλόστοργος, δημιουργικός και καθαρτήριος. Πόνος γέννας που βγάζει σε μεγαλύτερη χαρά. Ο πόνος είναι οδηγός. Αργός, σκυφτός, με φανάρι στο χέρι. Έρχεται να σε γλιτώσει και να σε πάρει έξω απ’ το σκοτεινό, σκελετωμένο δάσος που πρέπει να εγκαταλείψεις για να σωθείς.
Αν δεν πονέσεις δεν θα καταλάβεις την ασθένειά σου και θα πεθάνεις. Τόσοι και τόσοι μεγαλώνοντας τρελαινόμαστε και χανόμαστε, γιατί σήμερα βρίσκεις παντού, αμέσως, παυσίπονα. Ο αιώνας του παυσίπονου μας μπουκώνει πρόχειρα παρασκευάσματα, άμεσης δράσης και χαμογελούμε όλο και πιο ηλίθια. Κι εγώ, ούτε να πονάω ξέρω γιατί δεν αντέχω να υπομένω. Πασαλείβω τις πληγές μου με φτηνή, βεβιασμένη λήθη, σαν αλοιφή, και μακραίνω απ’ την αλήθεια μου τσαλαβουτώντας στα ρηχά.
Τα γράφω αυτά σαν απλοϊκή, εφηβική έκθεση για να τα θυμάμαι. Να τα έχω κοντά μου όταν χάνω την εμπιστοσύνη μου και μικραίνω. Η ζωή που μας χαρίστηκε είναι ανηφορική κι εμείς αφηνόμαστε στην ευκολία της τσουλήθρας. Αν δεν είσαι επίμονα και σταθερά καλός δεν έχεις καλοσύνη.

Όσοι ζουν αληθινά, γερνώντας γίνονται πιο νέοι. Ο θάνατος κανονικά πρέπει να είναι η συνάντηση με τη δόξα του βίου μας. Η ψυχή, μέχρι τότε, να έχει γίνει τόσο δυνατή από επίγνωση ώστε να πετά πια το κορμί της όπως αχρείαστο, πολυκαιρισμένο ρούχο, χειμωνιάτικο και ασήκωτο τώρα που ήρθε καλοκαιρία.

Τη δειλία τη φοβάμαι σα ντροπή κι αρρώστεια. Αρκετές φορές, για ν’ αποδείξω πως δε φοβάμαι, έκανα κινήσεις φανταχτερά γενναίες και κραυγαλέα δυναμικές. Όμως το ξέρω, το βλέπω μετά, πολύ μετά, όταν η πραγματικότητα πετά σαν το σκουπιδοφάγο τα σκάρτα, πως πολλές απ’ τις γενναιότητές μου ήταν το άλλο πρόσωπο του πανικού μου.
………

Κυριακή βράδυ, 29 Απριλίου

Τι θα πεί ευτυχία;
Aκούω την ερώτηση απ’ τον άφαντο δημοσιογράφο προς ένα σημαντικό ξένο σκηνοθέτη που φαίνεται σε γκρο-πλαν στην τηλεόραση.
"Τι θα πει ευτυχία; μονολογεί κι ο σκηνοθέτης. Δεν έχει σημασία η ευτυχία αλλά η πάλη του καλού και του κακού μέσα μας… Όταν είμαι ερωτευμένος: Όχι, δεν είμαι ευτυχισμένος… Βασανίζομαι…".

Έχει πρόσωπο τυραννισμένο απ’ τα πάθη, το σαράκι του απείρου που εξαναγκάζει κάποιον να γίνει δημιουργός του προκαλεί χρόνιο πυρετό στα μάτια και τα μάτια κοιτούν μέσα του αδιαφορώντας για το φακό.

Όχι, όχι, ούτε εγώ τη συνδυάζω πια την ευτυχία με τη χαρά. Είναι άγρια περιπέτεια κι η δικιά μου η ευτυχία. Σκληρή, πανάκριβη. Είμαι πολύ εγωίστρια για να ευτυχώ εύκολα. Το καταλαβαίνω αλλά δεν μπορώ να το πω. Πρέπει να βρω μια άλλη λέξη, αν όχι ταυτόσημη ας είναι λέξη παρεμφερής, όπως πληρότητα ή ικανοποίηση ή εσωτερική δημιουργία ή καλή συνείδηση; Όλα μού φαίνονται ωραία αποσπάσματα ενός όλου που συνεχώς ξεφεύγει δεξιά κι αριστερά και δεν χωράει στον ορίζοντά σου. Να είσαι εσύ, ο εαυτός σου, τόσο πολύ ο εαυτός σου να είσαι που να το λησμονείς, να μη σε νοιάζει, να ρέεις παντού, να ενώνεσαι. Τόσο πολύ να ενώνεσαι που να χάνεσαι.

Πρέπει να μπορώ να πιστεύω. Όχι μ’ εκείνη την πίστη που σε κάνει να πιστεύεις ότι εκείνο που παρακαλάς θα σου δοθεί, αλλά την άλλη πίστη, την ανώτερη, τη σκληρότερη, που σε βεβαιώνει πώς αυτό που θα σου δοθεί είναι σοφότερο απ’ τις παρακλήσεις σου.

Δεν ξέρω, μπορεί να λέω ανοησίες, όμως, σίγουρα, δεν την ταυτίζω πια την ευτυχία με την ευχαρίστηση. Το έμαθα τουλάχιστον αυτό.

Πέμπτη 3 Μαϊου

Όπως τα δάκρυα της Μαργαρίτας έσωσαν στον Φάουστ απ’ τις βαριές αμαρτίες του, μπορεί και να ‘ναι μπορετό ένας με την αγάπη του και με την προσευχή του να σώσει κάποιον άλλο ακόμα κι από πολύ μακριά.
Πόσοι από μας έχουμε τη χάρη να μας αγαπούν ειλικρινά και να προσεύχονται για το καλό μας. Απροφύλαχτοι ζούμε δίχως την αγάπη άλλου, έρημοι κι ακάλυπτοι. Όταν πεθάνουν οι γονείς μας, πόσοι μας απομένουν να μας νοιάζονται και να μας σκεπάζει η έγνοια τους.
Η αγάπη τρέφει, είναι δημιουργική, υπερβαίνει τον τόπο και τον χρόνο, νικάει και το θάνατο. Ακόμα και σιωπηλή, ακόμα κι από μακριά, από απόσταση μεγάλη, μπορεί να τρέφει, να στηρίζει, να σμιλεύει, να σε ομορφαίνει. Όπως μια φυσική ενέργεια, θερμότητα ή φως, αόρατο κύμα, έρχεται και σε βρίσκει, επιδρά πάνω σου, σ’ αλλάζει.
Είναι φανερό στα πρόσωπα εκείνων που αγαπιούνται ή κι αγαπήθηκαν, το γλυκό πέρασμα μιας αγάπης.
Σαν τα φυτά που τα φρόντισαν, τα σκάλισαν και τα πότισαν, τα χείλη και τα μάτια εκείνων που αγαπήθηκαν, φέγγουν πλούσια και γενναιόδωρα. Πόσο σπουδαίο να ‘ναι κανείς χορτάτος από αγάπη, καλοσύνη και έγνοια των άλλων. Ιδίως από αγάπη.
Τους ξεχωρίζω αυτούς απ’ την πρώτη ματιά. Από το βλέμμα, από την κίνηση, απ’ τη φωνή. Τους ξεχωρίζω και τους εμπιστεύομαι. Γιατί η αγάπη δεν είναι τύχη που σου ‘ρχεται τυφλά, απ’ τον ουρανό. Ούτε από καπατσοσύνη σαν το χρήμα. Η αγάπη κερδίζεται, η αγάπη εμπνέει, κι όσοι αγαπιούνται αληθινά είναι γιατί οι ίδιοι έχουν ήδη δώσει.

Πέμπτη, 24 Μαϊου

[…]Δεν επιτρέπεται να λύνουμε αυτά που μας έδεσαν με τη θαλπωρή. Ό,τι κάποτε ήρθε και μας βρήκε κι άξιζε, πρέπει με κάθε θυσία να το συντηρούμε. Η ζωή είναι μικρή, είναι δύσκολη και στραπατσαρισμένη κι οι αληθινοί δεσμοί είναι δωρεές ακριβές που δεν επιτρέπεται να περιφρονούμε.
Τώρα που γερνώ, τώρα που ταπεινώνομαι, τώρα που ο θάνατος του Θωμά μ’ έκοψε στα δυο και το ένα μου μισό παρατηρεί το άλλο μισό πιο καρτερικά, μπορώ να σκέφτομαι έτσι. Να διψώ για τα ουσιαστικά, να μ’ αρρωσταίνουν τα περιττά, να σέβομαι το χρόνο μου και να ξεσκαρτάρω.

………………………………………………………………

Y.Σ. Με ένα καλό βιβλίο και μουσική αξίζει να περνά κανείς την ώρα του, την προσωπική του ώρα, ειδικά τέτοιες μέρες, προεκλογικού ξεσπάσματος της tv. Βαριέμαι και μόνο στη σκέψη πως θα παρακολουθήσω όλο αυτό το θεατρινισμό τον τηλεοπτικό. Και αρνιέμαι να γίνω θεατής στο θέατρο του παραλόγου.
Καθένας με τις αξίες του, τις αλήθειες του και τις ανάγκες του…

Καλή σας νύχτα :)))